« Powrót Rozdział III

Sytuacja prawna aptek w państwie pruskim1

Po prawnym rozdzieleniu czynności lekarskich od aptekarskich w 1240 roku w dopisku do Konstytucji Sycylijskich i ustanowieniu nowej profesji - zawodu aptekarskiego, oraz placówki - apteki, przychodzi czas na szereg praw i ustaw. Przepisy te, dążą do prawnego uporządkowania zagadnień związanych z prowadzeniem aptek, ich kontrolą, jakością sporządzanych leków, a także formami szkolenia aptekarzy. Konstytucje Sycylijskie wprowadziły także konieczność otrzymania zgody władzy państwowej na otwarcie apteki. Zgoda ta, a właściwie przywilej, stał się podstawą umożliwiającą otwarcie apteki przez kilka następnych stuleci.
    Centrum jednak zachodzących w aptekarstwie europejskim zmian w XVIw. stała się Norymberga. Jej Rada miejska w 1546 roku, zatwierdziła obowiązek stosowania się do przepisów na sporządzanie leków według “Dispensatorium” Valerego Cordusa.
    Pierwszą ustawę dla aptek w Prusach Książęcych dla miasta Królewca wydał książę Albrecht w 1555 roku. Zasadniczą jednak, podstawą prawną dla aptek stało się zarządzenie apteczne z 11.X.1801r. wydane przez “Wielkiego Elektora” - Fryderyka Wilhelma I. W ustawie tej paragraf 1 dokładnie precyzował warunki posiadania apteki w Prusach i wykonywania zawodu aptekarskiego.

Osoba starająca się o otwarcie apteki musiała spełnić dwa wymagania :

- uzyskać niezależny przywilej (landesherrliches Privilegium)
- potwierdzić patent, czyli zweryfikować posiadane kwalifikacje (Approbationspatent)

    W taki sposób powstał typ “apteki uprzywilejowanej”, którego cechą charakterystyczną było to, że nadane przywileje były dziedziczne, a ponadto można je było sprzedawać. W XIXw. powstają dwa dalsze typy aptek, a mianowicie “apteki realne” i “apteki osobiste”.
   Do aptek uprzywilejowanych zaliczano wszystkie apteki powstałe przed 1810 rokiem. Apteki powstałe w latach 1811 - 1894, były aptekami realnymi, natomiast powstałe po roku 1894 - aptekami osobistymi.
   Zasadniczy przełom w aptekarstwie państwa pruskiego przynosi rok 1810. Pojęcie przywileju zastąpiono nowym określeniem prawnym - koncesją”. Odtąd stała się ona podstawowym, urzędowym aktem prawnym upoważniającym do otwarcia apteki. Szczegółowe dane o zakładaniu aptek zostały zawarte w rozporządzeniu z dnia 24.X.1811r. Otrzymana koncesja związana była z osobą zainteresowaną i miała wygasnąć z chwilą jej śmierci. W praktyce jednak zasada ta, aż do roku 1894 nie była praktycznie realizowana, gdyż z chwilą śmierci koncesjonariusza prawo do korzystania z koncesji gwarantowano w pierwszej kolejności wdowie i sierotom. W ten sposób koncesje choć prawnie niesprzedażne, w praktyce stały się dziedziczne i sprzedażne. Spadkobiercy lub ewentualni kupcy musieli tylko udokumentować przygotowanie zawodowe do prowadzenia apteki. Zwyczaj ten regulowało rozporządzenie z 5.X.1846r. Od tej ustawy koncesje, na podstawie których właściciele aptek mieli prawo ustalania swoich następców, nazywane były do 1894 roku “koncesjami realnymi”, a apteki “aptekami realnymi”.
   Ostateczne prawne uregulowanie stanu aptek w państwie pruskim nastąpiło 30.VI.1894r. Wydane zarządzenie gabinetowe postanawiało, że po 1.VII.1894r. koncesje udzielane aptekarzom nie będą dziedziczne i nie mogą być odsprzedawane. Stąd apteki po wydaniu tego zarządzenia nazywane były “aptekami osobistymi”, koncesje zaś “koncesjami osobistymi”. Posiadacz takiej koncesji nie miał wpływu na wybór następcy, a jedynym dysponentem apteki było państwo. Przekazanie koncesji osobistej następnym, starającym się o nią aptekarzom zależało od starszeństwa posiadanego patentu, a także od zasług, jakie starający się o koncesję aptekarz położył dla narodu i państwa pruskiego.