« Powrót Rozdział I

Śląsk kolebką aptekarstwa polskiego.

    W oparciu o dostępne dane literaturowe, trudno jednoznacznie określić kiedy nastąpił rozwój aptekarstwa na ziemiach polskich. Argumenty przedstawiane przez W.W.Głowackiego1,2 świadczą, jakoby początki aptekarstwa na Śląsku miały miejsce w połowie XIII wieku, jednak kontrargument prof. W. Roeske3 przesuwają tę datę na XIV wiek.
    Nie było rzeczą przypadku, że ziemia śląska pod władzą swych książąt wysunęła się na pierwsze miejsce zarówno pod względem gospodarczym jak i kulturalnym. Śląsk wiele zawdzięcza Henrykowi Brodatemu (1201 - 1238), jednemu z najwybitniejszych książąt śląskich i polskich. Wewnętrzna polityka książąt, szczególnie po dewastacji kraju przez Tatarów w 1241 roku i zniszczeniu stolicy Śląska skierowana była na odbudowę miast, nawet kosztem wyrzeczenia się własnych korzyści gospodarczych. Wrocław jako pierwszy na ziemiach polskich i na Wschodzie Europy otrzymał w 1274 roku prawo składu i stał się niebawem imperium handlowym. Książęta śląscy utrzymując kontakty z dworami zachodnimi i dbając o wykształcenie swych potomków, ściągali tu uczonych magistrów a także wysyłali swoje dzieci na nauki zagraniczne do Paryża, Montpellier, Rzymu, Salerno, Boloni czy Padwy.
    W takich warunkach rozwojowych Śląska pojawiają się w połowie XIIIw., wg Głowackiego, pierwsze wiadomości o aptekach i aptekarzach. W dokumentach Świdnickich wspominana jest apteka w 1248 roku i druga w 1264 roku, następnie w Wrocławiu mowa jest o przedstawicielach aptekarskiej rodziny Heiso w latach 1270 i 1287. Pierwszym książęcym przywilejem aptekarskim jest zapewne zezwolenie księcia głogowskiego Henryka III na założenie w 1281 roku apteki w Głogowie. Dokumenty ze Zgorzelca mówią o aptekarzu Teodoryku w 1305 roku, zaś w Nysie - w dokumencie z 1378 roku - wspomniany jest aptekarz Mikołaj. Z danych tych wynikałoby, że aptekarstwo na ziemi śląskiej istniało już w połowie XIIIw.
    Niestety cały kłopot w tym, że w XIIIw. słowo apotheca mogło oznaczać zarówno kram, skład lub budę jak i aptekę, natomiast określenie apothecarius oznaczało zarówno kupca jak i specjalistę przygotowującego leki. Opierając się na tych argumentach Roeske podważył wszystkie dowody przedstawione przez Głowackiego a jako jedyny, który można by przyjąć za prawdopodobny uznał istnienie aptekarza Heyso (apothecarius Heyso) z Wrocławia w 1287 roku. Według Roeskego niepodważalne wiadomości o istnieniu aptekarzy w Polsce pochodzą dopiero z XIVw. Istnienie aptek jest udokumentowane dopiero w latach późniejszych : Wrocław - 1320r., Głogów - 1331r., Świdnica - 1332r. Roeske nie podważa faktu jakoby Śląsk średniowieczny był wzorem aptekarstwa polskiego, jednak uważa że był nim dopiero od połowy XIVw.

 

  1. Głowacki W.W.: Śląsk średniowieczny wzorem dla aptekarstwa polskiego, Wydawnictwa Instytutu Śląskiego, Katowice 1947r.
  2. Głowacki W.W. : Kształtowanie się zawodu aptekarskiego w Polsce, Farm. Pol. 1961 nr 3, s. 45 - 51.
  3. Roeske W. : Początki aptekarstwa polskiego na tle aptekarstwa europejskiego, Farm. Pol. 1983 nr 39, s. 1 - 5