Alfred Goroll zakupił aptekę Anderscha w kwietniu 1907 roku. Dokładna data jest trudna do ustalenia, gdyż przy jednej kontroli wpisano datę 4.IV. zaś przy drugiej 18.IV. Cena zakupu wyniosła 275000 marek : przywilej (5000), przekazanie interesów aptekarskich (125000), przekazanie klienteli (60000), parcela (40000), ruchomość (30000), towar (10000). Nie wiadomo dlaczego Goroll zawiadomił Rejencję o kupnie apteki dopiero 3.VIII.1907r. Można przypuszczać, że wynikało to ze zmian prawnych, gdyż Rejencja odpisując na zawiadomienie poinformowała aptekarza, iż dla dalszego prowadzenia apteki nie są potrzebne dodatkowe zezwolenia, ponieważ jest to apteka uprzywilejowana. Rejencja zwróciła uwagę o obowiązku usunięcia z apteki polskich napisów. Zobowiązuje także Gorolla do używania języka niemieckiego i stosowania go na etykietach i receptach lekarskich. Język polski był dopuszczalny tylko, gdy chodziło o wskazówki dotyczące stosowania leków (zewnętrznie, wewnętrznie, przed użyciem wstrząsnąć)¹.

  Zaprzysiężenie odbyło się 17.XII.1907r. w Pszczynie. Alfred Goroll, po oświadczeniu, że ma 29 lat i jest katolikiem złożył przysięgę aptekarską². Po zaprzysiężeniu Landrat Pszczyński powinien był zamieścić w Dzienniku Powiatowym (Urzędowym) informację o przejęciu mikołowskiej apteki przez nowego aptekarza.

Przysięga

Ja Alfred Goroll przysięgam Bogu Wszechmogącemu i Wszechwiedzącemu, że po uzyskaniu zezwolenia na samodzielne prowadzenie apteki w Rzeszy Niemieckiej, pragnę dokładnie wypełniać wszystkie wynikające z mojego zawodu obowiązki według istniejących lub ogłoszonych w przyszłości zarządzeń, a także mojej najlepszej wiedzy i sumienia. Tak mi dopomóż Bóg.

Uwierzytelniono Pszczyna, dnia 17 grudnia 1907r.

Starosta w zastępstwie Trappenburg

  Jak wynika z kontroli mikołowskiej oficyny przeprowadzonej 3.IV.1909r. apteka nadal nazywała się Pod Orłem. W aptece oprócz właściciela, posiadającego aprobatę z dnia 29.VI.1905r., pracowało dwóch pomocników. Byli to : aprobowany 21.V.1907r. A.E. Misch, oraz student Wrocławskiej Farmacji, dwudziestoczteroletni Erwin Bauer. Kontrolerzy wykazali drobne braki, które nakazano aptekarzowi poprawić w ciągu 14 dni. Gorollowi nie udało się tak szybko usunąć usterek ze względu na przedłużającą się legalizację wag i odważników, sprowadzanie nowych naczyń na leki, itp³. Spowodowało to zwiększoną korespondencję pomiędzy Rejencją, Lekarzem Powiatowym i aptekarzem, dzięki czemu możemy dziś zobaczyć papier firmowy apteki Gorolla⁴.

  20.II.1910r. Goroll zwrócił się do Rejencji z prośbą o zgodę na zwolnienie pomocnika a pozostawienie jedynie ucznia, co motywował złym stanem interesów. Rejencja zwróciła się o opinię do lekarza powiatowego, który uznał prośbę aptekarza jako niezasadną, gdyż Mikołów liczył około 7000 mieszkańców, miał dwa szpitale i dwóch lekarzy, a interesy apteki oszacował orientacyjnie na około 30000 marek. Ostatecznie Rejencja wyraziła zgodę na zatrudnianie tylko ucznia. Podobną zgodę uzyskał Goroll jeszcze 9.IV.1912r.⁵

  Kontrola apteki 12.XII.1912r. podaje inną datę kupna apteki przez Gorolla a mianowicie 18.IV.1907r. a założenie apteki mikołowskiej błędnie przesuwa na 1784 rok.

  Goroll w owym czasie był radnym miejskim. Jako pomocnika zatrudniał Mieczysława Solińskiego, który złożył egzamin wstępny w Opolu 20.XII.1912r. Rewizorzy stwierdzili drobne niedociągnięcia, które właściciel usunął do 12.XII.1912r.⁶

  23.VII.1913r., gdy Goroll zawiadamia Rejencję, że wymagane digestorium i suszarki zostaną zainstalowane w aptece w październiku, pojawia się już nowy nadruk firmowy apteki⁷

  26.I.1915r. Alfred Goroll zwrócił się do rejencji Opolskiej by nienazwanej dotąd Królewsko Uprzywilejowanej Aptece w Mikołowie nadać nazwę Królewsko Uprzywilejowana Apteka im. Hindenburga, czym chciał prawdopodobnie uczcić zwycięstwa Hindenburga podczas wojny. Jednocześnie dołączył zgodę Jego Excelencji Generała Feldmarszałka von Hindenburga. Rejencja wyraziła zgodę i apteka zyskała nową nazwę. Zmienił się także papier firmowy apteki, co widzimy w piśmie z 14.V.1920r.⁸

  15.III.1915r. Goroll zwraca się do Rejencji w Opolu z prośbą o wyrażenie zgody na zatrudnienie w aptece siostrzenicy (lub bratanicy - Nüchte) oraz o zamykanie apteki w niedziele i święta o godzinie 16^oo. Jednak Rejencja po naradzie z Lekarzem Powiatowym odrzuciła obie prośby. Pierwszą ze względu na możliwość zatrudnienia ucznia lub pomocnika pomimo okresu wojennego, zaś drugą odmowę motywowała tym, że wcześniejsze zamykanie apteki byłoby bezwzględnością wobec mieszkańców (Mikołów liczył wtedy około 8000 osób)⁹.

  Dzięki konfliktowi, który miał miejsce w aptece 6.V.1919r. pomiędzy żoną kupca mikołowskiego, Marią Eckert a pomocnikiem aptekarskim Janskim, dowiadujemy się, że w aptece pracowały dodatkowo dwie osoby. Był to wymieniony pomocnik Janski i uczeń Wasilewski. W sprawie o obrazę słowną klientki, po wysłuchaniu wszystkich stron Lekarz Powiatowy nie mógł osądzić winy i poinformował Panią Eckert, że może wystąpić na drogę sądowną¹⁰.

  Rewizja apteki, która miała miejsce 13.II.1920r. wypadła bardzo niekorzystnie. Rejencja udzieliła Gorollowi nagany i ustaliła kontrolę porewizyjną na 15.V.1920r. na koszt właściciela. Przy okazji dowiadujemy się, że Goroll chciał otworzyć filię apteki w Murckach (niem. Emanuelshagen) na co Rejencja nie wyraziła zgody ze względu na negatywny wynik kontroli apteki. 14.V.1920r. aptekarz poinformował Rejencję o uporządkowaniu apteki, co potwierdził Lekarz Powiatowy wizytujący aptekę 20.V.1920r.¹¹ Zapowiedziana kontrola porewizyjna odbyła się 16.VI.1920r. i okazało się, że jeszcze część usterek nie została usunięta. Pociągnęło to za sobą szereg pism wyjaśniających i dopiero 15.X.1920r. Lekarz Powiatowy stwierdził usunięcie pozostałych niedociągnięć¹².

  17.VII.1921r. wpłynęła do Rejencji w Opolu skarga niejakiego Schaffarczyka z Łazisk Górnych, jakoby Karolina Braszczok mieszkająca w domu Schaffarczyka wymieniała u Gorolla masło i jaja na 96^o spirytus rektyfikowany. Sugerował on także, że aptekarz już od dłuższego czasu handlował spirytusem. Dochodzenie policji ustaliło jedynie, że Braszczokowa przynosiła Gorollowi jaja i masło, jednak nic nie dało w sprawie spirytusu. Spowodowało to obserwację apteki i właściciela do 1.XII.1921r., którą zaprzestano gdyż nie przyniosła rezultatów¹³.

  Lata 1919 - 1922 były trudnym okresem dla Górnego Sląska (czas plebiscytu i powstań śląskich). Ostatecznie po trzecim powstaniu śląskim Polska otrzymała 29% obszaru plebiscytowego z 996 tyś. mieszkańców (46% ogółu)¹⁴.

  Dla aptekarzy czasy te nie były łatwe. Dotychczas podlegali władzom niemieckim i najprawdopodobniej podawali się za Niemców, ponieważ w innym przypadku trudno by im było uzyskać zgodę na prowadzenie apteki. Obecnie chcąc dalej prowadzić własny interes musieli zostać obywatelami polskimi i złożyć przysięgę, że będą ze wszystkich sił dążyć do ugruntowania wolności, niepodległości i potęgi Rzeczypospolitej Polskiej.       22.VII.1922r. Naczelnik Wydziału IV Urzędu Województwa Śląskiego w Katowicach skierował pismo do Starorosty Pszczyńskiego, by zaprzysiąc aptekarzy - obywateli polskich (aneks nr3). Do pisma dołączył “Rotę przysięgi dla aptekarzy, obywateli polskich”. Owa Rota była podana w języku polskim i niemieckim, zaś aptekarz mógł sobie wybrać w zależności od języka, którym władał (aneks nr 4). Był to dobry sposób na spolonizowanie niemieckich, bądź też śląskich właścicieli aptek. Przysięga miała objąć 7 aptekarzy (aneks nr 5). Zamiar ten potwierdza pismo tego samego naczelnika z 14.VIII.1922r. (aneks nr 6).

  Do Polski w wyniku plebiscytu przyłączono Mikołów wraz z apteką Alfreda Gorolla. Jak łatwo się domyślić nie mogła ona nazywać się już Hindenburg-Apotheke a i Goroll musiał się opowiedzieć po którejś stronie. Możliwe, że początkowo chciał opuścić Mikołów, o czym mogłoby świadczyć poufne pismo do Starosty w Pszczynie, jakoby Goroll wywoził zapasy apteczne do Niemiec (aneks nr 7), czy też dwukrotne wezwanie Starosty Pszczyńskiego (31.VII. i 3.VIII.1922r.) do złożenia przysięgi (aneks nr 8). Dopiero 26.VIII.1922r. Alfred Goroll podpisał przysięgę i Starosta Pszczyński mógł poinformować Wydział Zdrowia Publicznego (Wydział IV) w Katowicach, że wszyscy aptekarze w jego rejonie podpisali przysięgę, przez co “potwierdzili” obywatelstwo polskie (aneks nr 9 i 10). Podpisanie przysięgi było prawdopodobnie jedynym sposobem na zatrzymanie apteki, o czym świadczy pismo skierowane do aptekarza Gorolla w dniu 4.III.1924r., nakazujące zwolnienie asystenta Eryka Jansky, jeżeli ten nie wykaże się dowodem obywatelstwa polskiego (aneks nr 11).

  Zabór pruski miał swoje dobre strony. Umożliwił szybszy rozwój aptekarstwa, dokładnie nadzorował prosperujące apteki i prowadził precyzyjną dokumentację, dzięki której udało się tak dokładnie opisać dzieje Mikołowskiej apteki. Dokumentacja obejmująca okres po powstaniach, to jedynie nieliczne dokumenty zachowane w archiwum domowym rodziny Piechulów.

  Apteka Mikołowska w Państwie polskim, prowadzona nadal przez Gorolla, zmieniła nazwę na Stara Apteka. Dokumentuje to zdjęcie, na którym oprócz szyldu, bystre oko odczyta tabliczkę po lewej stronie nowych drzwi wejściowych do apteki - Alfred Goroll (zdjęcie nr 1).

  Po śmierci Alfreda Gorolla 5.I.1925r., jego żona, Helena Goroll z domu Nowak, jedyna spadkobierczyni mikołowskiej oficyny poszukiwała aptekarza, który mógłby poprowadzić aptekę. Nowym aptekarzem okazał się Edmund Warzecha, późniejszy mąż Heleny Goroll i właściciel apteki.

1.    APWr., ZRO, W1, t7, sygn. 13405 - tom 4, s. 452-454.

2.    Archiwum Państwowym w Katowicach, Oddział w Pszczynie, Inwentarz Zespołu Landratsamt in Pless (Starostwo Powiatowe w Pszczynie), sygnatura L.Pszczyna 2098, 2100 [dalej : APKat. oddz. Pszcz., Inwent. Zesp. Land. in Pless, sygn. 2098, 2100].

3.    APWr., ZRO, W1, t7, sygn. 13405 - tom 4, s. 458-504.

4.    Ibidem s. 500.

5.    Ibidem s. 505-517.

6.    Ibidem s. 518-557.

7.    Ibidem s. 561.

8.    Ibidem s. 570-571, 596.

9.    Ibidem s. 572-576.

10. Ibidem s. 586-591.

11. Ibidem s. 592-599.

12. Ibidem s. 600-610.

13. Ibidem s. 613-616.

14. Słownik Medycyny i Farmacji Górnego Śląska, tom 1, Śląska Akademia Medyczna, Katowice 1993, s. 24-25.